Bài làm

      Tiễn dặn người yêu là một trong những truyện thơ tiêu biểu và đặc sắc trong kho tàng văn học dân gian các dân tộc thiểu số, được bổ sung qua nhiều thế hệ người Thái. Người Thái coi đây là cuốn sách quý nhất trong mọi cuốn sách quý vì nó thể hiện rõ nét cuộc sống và tâm hồn Thái.

      Truyện thơ Tiễn dặn người yêu gồm 1846 câu thơ, trong đó chỉ có gần 400 câu tiễn dặn. Đoạn trích được lựa chọn để đọc thêm rất tiêu biểu cho nội dung, thể hiện tâm trạng đau đớn của chàng trai khi tình yêu bị chia lìa, phải tiễn người yêu về nhà chồng.

      Ở nhà chồng cô gái, chàng trai an ủi, động viên khi cô gái bị nhà chồng hành hạ, và một lần nữa khẳng định sự chung thuỷ son sắt trong tình yêu. Để giữ lời thề nguyền, quyết bảo vệ tình yêu và ước vọng được đoàn tụ cùng người yêu, nàng tuy về nhà chồng nhưng cố tình phản kháng lại sự xếp đặt của số mệnh, giả bộ ương bướng, ngớ ngẩn, vụng về để cho nhà chồng chán mình mà đuổi về bằng những việc làm: "Rửa bát xóc cả rổ – Rửa ốc rửa từng con". Người phụ nữ về nhà chồng phải ăn cơm thừa canh cặn, phải làm việc cực nhọc lại bị hành hạ, ngược đãi đủ đường. Trước phần 2 của đoạn trích là cảnh cô gái bị nhà chồng đánh ngã lăn quay bên cối gạo. Đoạn đầu của phần 2 miêu tả những hành động, cử chỉ ân cần, chăm sóc, lo lắng thuốc thang của chàng trai dành cho cô gái. Lời nói của chàng thật dịu dàng, chan chứa xót thương:

     Dậy đi em, dậy đi em ơi!

     Dậy rũ áo kẻo bọ,

     Dậy phủi áo kẻo lấm!

     Đầu bù anh chải cho,

     Tóc rối đưa anh búi hộ!

     Anh chặt tre về đốt gióng đầu,

     Chặt tre dày, anh hun gióng giữa,

     Lam ống thuốc này em uống khỏi đau.

      Tình yêu của chàng trai thật chân thành, dịu dàng, đằm thắm, không chỉ thể hiện ở những lời thề nguyền mà biểu hiện cụ thể qua hành động và lời nói ân cần, tha thiết khiến người nghe xiết bao cảm động.

      Những hình ảnh như: “Tơ rối đôi ta cùng gỡ – Tơ vò ta vuốt lại quay guồng” mang ẩn ý dẫu hoàn cảnh khó khăn thế nào nếu đồng lòng củng có thể giải quyết ổn thoả:

     Quay lại guồng gỗ tốt cán thuôn,

     Về với người ta thương thuở cũ.

      Trong thơ ca dân gian của người Thái, người Mông hay nhắc đến cái chết. Đó là một thủ pháp nghệ thuật để biểu hiện ý chí quyết bảo vệ tình yêu đến cùng. Cái chết là giới hạn cuối cùng của thử thách, nhưng "cái chết" cũng chỉ là cách biểu hiện quyết tâm (thực chất người trong cuộc không nghĩ đến cái chết và quả thực trong truyện này hai người đã quyết sống một cách mạnh mẽ và họ đã tìm lại được tình yêu):

     Chết ba năm hình còn treo đó;

     Chết thành sông, vục nước uống mát lòng,

     Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,

     Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,

     Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát,

     Chết thành hồn, chung một mái, song song.

      Phương pháp so sánh được sử dụng đậm nét trong phần kết của đoạn trích. Hình ảnh so sánh được chọn lọc đa dạng, biểu hiện phong tục, bản sắc văn hoá tinh thần, cảnh sắc thiên nhiên dân tộc Thái:

     Đôi ta yêu nhau, tình Lú – Ủa mặn nồng,

     Lời đã trao thương không lạc mất;

     Như bán trâu ngoài chợ,

     Như thu lúa muôn bông.

     Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng,

     Bền chắc như vàng, như đá.

      Toàn bộ đoạn trích là lời tiễn dặn người yêu, hành động chăm sóc ân cần, xót xa thương cảm và âm vang điệp khúc nguyện thề giữ trọn tình yêu.

      Kết thúc truyện thơ Tiễn dặn người yêu là một kết thúc có hậu theo truyền thống của vân học dân gian: ước mơ thành sự thật. Hai người đoàn tụ, làm lại cuộc đời trong tĩnh yêu bất diệt. Chàng trai đã giũ đúng lời nguyện ước của mình "Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già". Con người đã vượt lên trên số phận khắc nghiệt bởi những hành động tích cực đáng trân trọng, bởi lòng chung thuỷ, sự cao thượng và sức mạnh tình yêu chân chính.