Bài làm

    Phan Châu Trinh là một nhà cách mạng, một nhà yêu nước sớm giác ngộ cách mạng và có tư tưởng cách tân táo bạo trong lịch sử dân tộc. Không chỉ là nhà cách mạng, ông còn là nhà văn có nhiều sáng tác bằng cả chữ Hán, chữ Nôm, chữ quốc ngữ với những áng văn chính luận đanh thép, sâu sắc và những sáng tác thơ mang đậm tinh thần dân chủ và tinh thần yêu nước. Và có thể nói, đoạn trích "Về luân lí xã hội ở nước ta" trích từ phần ba của bài "Đạo đức và luân lí Đông Tây" là một trong số những sáng tác đặc sắc, biểu biểu của ông.

    Trước hết, trong phần mở đầu bài "Về luân lí xã hội ở nước ta", tác giả Phan Châu Trinh đã nêu lên một cách rõ ràng vấn đề bàn luận, đó chính là việc ở nước ta chưa có ai biết đến xã hội luân lí thật. Tác giả đã nêu lên vấn đề cần bàn luận ngay từ câu văn mở đầu đoạn trích "Xã hội luân lí thật trong nước ta tuyệt nhiên không ai biết đến". Như vậy, tác giả đã nêu lên một vấn đề, một thực trạng ở nước ta lúc này đó chính là chưa có ai biết đến luân lí nhưng đồng thời, trong phần còn lại của đoạn văn mở đầu, tác giả còn phủ nhận vấn đề xuyên tạc, ngộ nhận luân lí ở nước ta của một số người. Tác giả Phan Châu Trinh đã chỉ ra rằng "một tiếng bạn bè không thể thay cho xã hội luân lí được" hay tác giả nêu lên hiện tượng những người làm quan thường nhắc tới từ "thiên hạ" vốn xuất phát từ một câu trong sách Nho giáo "Sửa nhà trị nước rồi mới yên thiên hạ" nhưng lại chẳng mấy ai hiểu rõ, hiểu đúng nghĩa của từ đó. Như vậy, với cách vào vấn đề một cách trực tiếp và lời khẳng định vấn đề, tác giả Phan Châu Trinh không những đã khẳng định nước ta không có luân lí mà hơn thế nữa còn phủ nhận, bác bỏ những cách hiểu đơn giản, nông cạn, hời hợt, sai lệch về vấn đề luân lí xã hội ở nước ta.

    Trên cơ sở phân tích thực trạng và nguyên nhân của luân lí xã hội ở nước ta, đoạn kết thúc văn bản đã nêu lên giải pháp, chủ trương truyền bá xã hội chủ nghĩa cho người Việt. Muốn cho xã hội nước ta có luân lí trước hết dân ta cần phải có đoàn thể, có đoàn thể để tạo nên sức mạnh và khối đoàn kết sâu rộng trong tập thể nhân dân. Đồng thời, còn cần phải "truyền bá xã hội chủ nghĩa trong dân Việt Nam", điều đó sẽ góp phần giúp cho nhân dân ta biết và hiểu đúng, hiểu sâu sắc về xã hội chủ nghĩa, về luân lí xã hội.

    Tóm lại, với cách lập luận chặt chẽ, giọng văn đa dạng, câu văn sinh động, "Về luân lí xã hội" của Phan Châu Trinh đã vạch trần thực trạng của xã hội lúc bấy giờ và đề cao tư tưởng đoàn thể. Đồng thời, qua bài viết cũng giúp chúng ta cảm nhận được tinh thần yêu nước, dũng khí và tư tưởng tiến bộ của Phan Châu Trinh.